Piękno języka polskiego w podręcznikach dla szkół ponadpodstawowych

Język polski jest niewątpliwie bardzo piękny i może zaoferować ogromne bogactwo literatury. Aby jednak ktoś mógł je w pełni docenić, potrzebny jest odpowiedni system nauczania, ukierunkowany na zaprezentowanie najważniejszych aspektów tego języka. Polski, podobnie jak każdy inny język, posiada swoją własną charakterystykę oraz sposób wyrażania myśli. Z tego powodu samo zapoznanie się z literaturą nie wystarczy, aby w pełni go docenić. Potrzebne jest również poznanie stosowanych środków stylistycznych oraz zabiegów językowych.

Dobry podręcznik do ciekawej nauki

Język polski w szkołach nie należy do ulubionego przedmiotu uczniów. Jest to problem tym bardziej, że jego nauka jest przecież niezbędna do poprawnego wyrażania się w swojej własnej, ojczystej mowie. Przyczyną tego często jest brak odpowiedniego wyjaśniania różnych zagadnień oraz wynikająca z tego niemożność zaciekawienia uczniów poszczególnymi elementami języka.

Podstawowym narzędziem do skutecznej nauki języka polskiego jest dobry podręcznik. Nie powinien to być jedynie zbiór zagadnień, których uczeń ma opanować. Również stawianie na suche analizowanie tekstów, bez brania pod uwagę okoliczności jego powstawania czy przyglądania się intencjom autora nie przynosi dobrych efektów.

Czego powinien uczyć podręcznik?

Przykładem ciekawie napisanego podręcznika może być “Ponad słowami 1”, książka przeznaczona do nauczania języka polskiego w pierwszej klasie liceum i technikum. Pokazuje, jak można w treściwy sposób umówić bardzo wiele zagadnień związanych z językiem polskim i pokazać uczniom to, co jest najważniejsze. W podręczniku zawarto analizę tekstów literackich wymaganych przez polski program nauczania. Są one analizowane pod różnymi kątami, rzecz jasna z naciskiem na aspekt językowy.

Co bardzo ważne, podręcznik zawiera szereg ćwiczeń, które pomagają w rozwijaniu u uczniów zdolności językowych. Jest to jeden z głównych celów języka polskiego jako przedmiotu szkolnego. Uczeń powinien nie tylko umieć wskazać środki stylistyczne zastosowane w danym tekście, ale również być w stanie stosować je w swoich własnych wypowiedziach.

Nie tylko klasyczne teksty

W nauczaniu języka polskiego często popełnia się błąd, kładąc zbyt duży nacisk na klasyczne teksty literackie. Oczywiście, każdy uczeń powinien poznać najważniejsze dzieła, które wywarły wpływ na polską literaturę. Istnieją osobne pozycje, skupiające się tylko na klasycznych okresach – przykładowo, “Sztuka Wyrazu 1”, którego druga część obejmuje okres od renesansu aż po oświecenie. Dobry podręcznik powinien jednak sięgać także po współczesne teksty, a także zabiegi językowe stosowane w takich dziedzinach sztuki, jak muzyka czy film. Wszystkie te rzeczy stanowią integralną część współczesnej kultury, nie można zatem ich pominąć.

Przy odpowiednim podejściu i właściwych materiałach nauka języka polskiego może być bardzo ciekawa. Jest to bez wątpienia jeden z najważniejszych przedmiotów, na które należy kłaść w szkołach szczególnie duży nacisk.

Jak zainteresować nastolatków literaturą? Wyzwanie dla polonistów

W pracy nauczyciela polonisty – jak w każdej innej profesji – obok gratyfikacji finansowej niezwykle ważna jest satysfakcja zawodowa. Jej osiągniecie to nie tylko kwestia zdobywania kolejnych stopni awansu na ścieżce kariery, ale przede wszystkim zyskanie uznania uczniów. W czasach, gdy rozwój elektronicznych środków przekazu wypiera tradycyjne książki, a poziom czytelnictwa drastycznie spada, zainteresowanie młodzieży literaturą stanowi potężne wyzwanie. Są jednak pedagodzy, którzy sobie z nim radzą. A jaki jest ich klucz do sukcesu?

Dobór i sposób interpretacji lektur

Wydaje się, że wzbudzenie zainteresowania nastolatków słowem pisanym wymaga doboru atrakcyjnych dzieł literackich. W tym zakresie nauczyciel ma ograniczone możliwości wyboru. Musi trzymać się wykazu lektur obowiązkowych, a dowolnie może wprowadzać jedynie utwory autorów z listy literatury uzupełniającej.

Kanon lektur stanowi istotny problem zwłaszcza w przypadku piśmiennictwa stuleci wcześniejszych niż dwudzieste. O ile proza Olgi Tokarczuk, Andrzeja Stasiuka czy Ryszarda Kapuścińskiego zaciekawi znaczną część uczniów, to u niewielu entuzjazm wywoła kronika Galla Anonima, pamiętnikarstwo Paska lub “Kazania sejmowe” Skargi. W przypadku tekstów staropolskich najważniejsze jest zatem, aby dostrzec ich ponadczasowy przekaz, pokazując młodym ludziom, że nie całkowicie straciły na aktualności i dlatego warto do nich sięgać.

Dobry podręcznik – sprzymierzeniec nauczyciela i ucznia

Zabiegając o zainteresowanie młodzieży literaturą, warto też rekomendować jej wartościowe podręczniki. Ich oferta na poziomie szkoły średniej jest bogata.

Na przykład poloniści prowadzący zajęcia w klasach pierwszych wybierają pomiędzy odwołującą się do sztuki filmu, teatru i muzyki książką z cyklu “Oblicza epok” Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych a podręcznikiem “ponad słowami 1” Nowej Ery. Przedstawia on historię literatury na szerokim tle społeczno-politycznym i filozoficznym.

Nauczyciele pierwszoklasistów mogą też sięgnąć po książkę “Sztuka wyrazu 1” Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego. Dzięki niej młodzież pozna piśmiennictwo minionych epok w kontekście twórczości pisarzy współczesnych. Zaś ucząc się z podręczników z serii “Przeszłość i dziś” oficyny WSiP uczniowie odkryją pokłady emocji tkwiące w dziełach sprzed kilku stuleci.

Charyzmatyczny nauczyciel

Kluczowe znaczenie ma jednak osobowość nauczyciela i ciekawy sposób przekazywania wiedzy. Nawet rozwlekłe dzieła twórców średniowiecznych zyskają na atrakcyjności, jeśli opowieść o nich będzie interesująca. A taką zapewnić może język dostosowany do potrzeb i oczekiwań dzisiejszej młodzieży oraz wywód nasycony anegdotami czy ciekawostkami, odwołujący się do realiów doby współczesnej.

Język polski w szkołach ponadgimnazjalnych – co pomoże uczniom w przyswojeniu wiedzy?

Język polski jest jednym z najważniejszych przedmiotów nauczanych w szkołach ponadgimnazjalnych. Wszyscy uczniowie liceów i techników muszą podejść przynajmniej do matury na poziomie podstawowym. Nie jest to więc przedmiot opcyjny i każdy musi opanować elementarną wiedzę. Na to, w jakim stopniu zostanie ona przyswojona, ma wpływ kilka czynników. Jest to oczywiście własne zaangażowanie ucznia w naukę, ale również podejście nauczyciela do prowadzenia przedmiotu i wybór odpowiednich materiałów dydaktycznych.

Z jakich materiałów korzystać w trakcie nauki języka polskiego?

Wszystkie materiały używane do nauki języka polskiego muszą być zgodne z obowiązującą podstawą programową. Najważniejszy będzie oczywiście podręcznik, który zawiera wszystkie kluczowe zagadnienia, jakie muszą przyswoić uczniowie nie tylko w celu zdania matury, ale i zaliczenia samego przedmiotu.

Najczęściej jego uzupełnienie stanowi zeszyt ćwiczeń, który umożliwia utrwalenie wiedzy zawartej w podręczniku. Dodatkowo przydatne bywają opracowania lektur, karty pracy, repetytoria i próbne testy maturalne. Osoby zamierzające zdawać maturę z tego przedmiotu na poziomie rozszerzonym powinny sięgać również po materiały przygotowane specjalnie z myślą o nich. Lekcje można wzbogacić także materiałami multimedialnymi, które często dołączone są do podręczników lub książek nauczyciela. Zajęcia staną się ciekawsze dla uczniów i szybciej przyswoją oni wiedzę.

Jaki powinien być dobry podręcznik do języka polskiego dla szkół ponadgimnazjalnych?

Dobry podręcznik powinien wyróżniać się przejrzystym układem treści. Informacje da się łatwiej zapamiętać, jeśli będą one uporządkowane, podzielone chronologicznie, a te najważniejsze zostaną w jakiś sposób wyróżnione.

Ograniczanie się do przekazywania suchych faktów zdecydowanie nie sprzyja przyswajaniu wiedzy. Warto zwrócić uwagę na podręczniki, które poza zagadnieniami z zakresu literatury uwzględniają także te dotyczące teatru, muzyki oraz filmu. W każdy dział powinny zostać wplecione przykładowe zadania maturalne, zarówno te, które mogą pojawić się na maturze pisemnej, jak i ustnej.

Wśród polecanych podręczników do szkół ponadgimnazjalnych można wymienić “ponad słowami 1“. Jego struktura jest uporządkowana, zawiera on atrakcyjne infografiki i ikonografię. Uczniowie mają szansę rozwinąć swoje umiejętności czytania utworów literackich, a zamieszczone w podręczniku komentarze ułatwią zrozumienie dzieł. Warto też zwrócić uwagę na podręczniki z serii “Oblicza epok” oraz “Sztuka wyrazu”.